ديابت بيماري مزمني است كه هرروزه و تا پايان عمر روي بدن تاثير خواهد گذاشت؛ پس با توجه به اينكه درمان شناخته‌شده و قطعي براي ديابت وجود ندارد و شما نيز نمي‌توانيد از اين بيماري فرار كنيد، عاقلانه‌ترين راه اين است كه با بيماري خود دوست شويد (يا حداقل به چشم دشمن به او ننگريد)؛ در اين صورت، كنترل آن به راحتي و با انجام يك برنامه منظم و خاص امكان‌پذير است.
 

زندگي همراه با بيماري ديابت

«اگر مي‌خواهيد كاري را به درستي انجام دهيد، خودتان آن را به عهده بگيريد»؛ به شرطي كه بدانيد چطور به خوبي آن را انجام دهيد. اين يك ضرب‌المثل قديمي است. اگر يك زندگي نامنظم و غيرقابل پيش‌بيني داشته باشيد، در مواجهه و كنترل ديابت مشكل خواهيد داشت. در صورتي كه كودك‌تان ديابت دارد، حتماً بايد در مورد ماهيت بيماري و روش كنترل آن اطلاعات خود را افزايش دهيد. همه افرادي كه ديابت دارند، به خوبي مي‌دانند كه اين بيماري در طول شبانه‌روز همراه آنهاست. به‌طور معمول، حدود يك سال طول مي‌كشد تا يك بيمار ديابتي بيشتر موقعيت‌هاي خاص را كه تحت تأثير بيماري ديابت قرار مي‌گيرند، تجربه كند. اين موقعيت‌هاي خاص شامل تعطيلات، جشن‌هاي تولد، مهماني‌ها، ورزش‌هاي سنگين و دوره‌هاي بيماري است.اگر يكي از اعضاي خانواده شما با يك بيمار ديابتي در ارتباط باشد (خويشاوندان يا همكاران)، خيلي شفاف مي‌تواند در مورد ماهيت اين بيماري، توضيح دهد. به ياد داشته باشيد كه تجربه همه افراد مبتلا به ديابت و اعضاي خانواده آنها در مورد اين بيماري يكسان نيست. به علاوه، درمان ديابت (رژيم درماني) براي هر بيمار كاملاً اختصاصي و براي بيماري كه اخيراً به بيماري ديابت مبتلا شده در مقايسه با بيماري كه سال‌هاست ديابت دارد، متفاوت است.
 

بيماري ديابت و كودكان

مسلماً يكي از مسائل بسيار مهم در کودکان ديابتي، رشد و نمو طبيعي آنهاست. جهت اطمينان از روند رشد طبيعي كودكان، استفاده از نمودار رشد قد و وزن در هر مرحله از درمان ضروري است. در گذشته، درمان با انسولين به شكل مناسب صورت نمي‌گرفت و همين مسأله مانع از رشد طبيعي كودكان مي‌شد. در دوران بلوغ، رژيم انسولين دريافتي بايد به‌طور منظم مورد بازبيني و تغيير قرار گيرد. بيماري ديابت، الگوي تحصيل و كار را مختل نمي‌كند؛ اما درصورتي كه قند خون خيلي بالا يا پايين باشد، فرد تمركز خود را از دست داده  و درس خواندن بسيار مشكل خواهد شد. همه اين مسائل در دوران بلوغ مهم‌تر خواهد بود. در واقع، آموزش داشتن يك زندگي اجتماعي لذت‌بخش در كنار كنترل مناسب ديابت، هدف كليدي در اين مرحله از زندگي نوجوانان است. به‌طور سنتي، سه راه عمده جهت كنترل قند خون وجود دارد: درمان با انسولين، رژيم غذايي و تحرك

بگذاريد با بيماري خود كنار بيايد

بيشتر مبتلايان در مورد آينده و مشكلات احتمالي كه با آن روبه‌رو خواهند بود، نگران هستند. تيم درمان ديابت اطلاعات ساده و قابل فهمي در مورد عوارض احتمالي بيماري و چگونگي به تأخير انداختن و حتي جلوگيري از بروز آنها به شما مي‌دهند.  هرچند خيلي مهم است كه برنامه و طرح خاصي براي زندگي خود در مواجهه با ديابت داشته باشيد، اما هرگز اجازه ندهيد ديابت، نوع زندگي شما را تعيين كند. بسياري از بيماران با خود فكر مي‌كنند: «چون ديابت دارم؛ هرگز نمي‌توانم مثل ديگران فلان كار را انجام دهم؛ درحالي كه قبلاً از انجام آن خيلي لذت مي‌بردم.» اما شما نه‌تنها مي‌توانيد بيشتر فعاليت‌ها را انجام دهيد، بلكه حتي قادريد به بهترين شكل ممكن و كاملاً حرفه‌اي از عهده آن برآييد. در واقع هيچ كاري مطلقاً براي بيمار ديابتي ممنوع نيست؛ فقط بايد عاقلانه و با توجه به شرايط در مورد نحوه انجام فعاليت‌هاي خاص تصميم‌گيري كرد. بي‌شك از طريق آزمون و خطا به تجارب ارزنده‌اي خواهيد رسيد. وقتي شيوه زندگي و برنامه منظمي براي خود انتخاب مي‌كنيد، وظيفه اعضاي تيم درمان ديابت است كه رژيم انسولين را متناسب با آن براي شما در نظر بگيرد. البته محدوديت‌هاي اندكي در مورد كارهايي كه مي‌خواهيد انجام دهيد وجود دارد؛ مثلاً ممكن است نتوانيد به استخدام ارتش يا نيروي پليس درآييد و يا خلبان شويد. مهم‌ترين هدف كنترل و درمان ديابت، كاهش علائم و عوارضي است كه در اثر بيماري خود تجربه كرده‌ايد.
 

ديابت نوع 1

درصورتي كه مستعد ابتلا به ديابت نوع 1 باشيد، قبل از 35 سالگي بروز مي‌كند. بيماري بيشتر افراد مبتلا به ديابت، در دوران كودكي يا نوجواني تشخيص داده مي‌شود؛ اما بايد توجه داشت كه اخيراً ديابت نوع 2 بين افراد جوان افزايش چشمگيري داشته است. ديابت نوع 1 وابسته به انسولين است؛ به اين معني كه درمان آن بلافاصله پس از تشخيص با انسولين امكان‌پذير و تزريق انسولين ضروري است. در اين نوع ديابت، سلول‌هاي توليدكننده انسولين در غده پانكراس به وسيله فرايندي كه ضد ايمني بدن عمل مي‌كند، تخريب مي‌گردند. اين فرايند باعث عدم توليد انسولين مي‌شود. بدون وجود انسولين، به‌خصوص پس از صرف غذا، قند در جريان خون باقي مي‌ماند و با بالا رفتن ميزان آن از طريق ادرار از بدن خارج مي‌شود.
 

رژيم غذايي و تحرك

استفاده از انسولين به عنوان هورموني كه بدن با كمبود آن مواجه است و وجودش جهت ادامه حيات ضروري است، بديهي به‌نظر مي‌رسد. دو موردي كه باعث نگراني كودكان و نوجوانان بوده و بيشتر راجع به آن سؤال مي‌پرسند، رژيم غذايي و ورزش است. پيروي از رژيم غذايي خاص بيماران ديابتي ضروري است؛ اما غذاهاي مناسب جهت اين بيماران با وعده‌هاي غذايي افراد سالم كه رژيم سلامتي دارند، خيلي تفاوت نمي‌كند. در مورد ورزش‌هاي پيشنهادي به بيماران ديابتي نيز همين‌طور است. حركات ورزشي كه به همه افراد كمك مي‌كند تا به سلامتي و تناسب اندام برسند، به افراد مبتلا به ديابت نيز توصيه مي‌شود.
 

انسولين، محبت و مراقبت

همزمان با درمان ديابت، اين اهداف قابل دسترسي هستند. ديابت بيماري كمبود ماده‌اي است به‌نام انسولين و طبيعي است كه با جايگزين كردن اين ماده درمان صورت مي‌پذيرد. محبت و مراقبت نيز براي رشد كودكان ضروري است و در زندگي كودكان مبتلا به بيماري مزمن نقش مهمي دارد. مي‌توان بخش چهارمي را نيز در درمان بيماري ديابت مطرح كرد و آن آگاهي و دانش است. ابتلا به ديابت جذابيتي ندارد، اما درصورتي كه ديابت داريد، بايد توانمندي جذاب كردن آن را داشته باشيد.
 

كنترل ديابت

درصورتي كه بخواهيد كنترل خوبي روي بيماري خود داشته باشيد، بايد:
 متخصص بيماري ديابت خود شويد.  بيشتر از پزشكان در مورد بيماري خود اطلاعات داشته باشيد.  بيماري خود را بپذيريد و ياد بگيريد چگونه با آن زندگي كنيد. هرچه توانمندي‌هاي شما در كنترل بيماري‌تان بيشتر شود، انگيزه‌تان نيز براي ادامه مسير بيشتر خواهد بود. درمان انجام‌شده، براي شما و به نفع خودتان است، نه براي كسب رضايت و خوشنودي والدين يا خانواده‌تان؛ حتي سودي براي پزشك و پرستار شما نيز ندارد.

آگاهي از بيماري ديابت

ديابت يك بيماري عفوني نيست. اين مسأله براي بزرگسالان واضح است، اما در مورد كودكان و نوجوانان ممكن است قابل درك نباشد. دوستان و همكلاسان كودكان ديابتي بايد بدانند اين بيماري به هيچ وجه از دوستان‌شان به آنها سرايت نمي‌كند. از مسؤول آموزش ديابت بخواهيد تا به كلاس شما آمده و در مورد ديابت با دوستان و معلمان صحبت كند و نحوه تزريق انسولين و كنترل قند خون را به آنها نشان دهد. همچنين در مورد علائم افت قند خون و راه‌هاي مقابله با آن توضيحاتي ارائه كند. يكي از مسائل مهم براي كودكاني كه تازه به ديابت مبتلا شده‌اند، در ميان گذاشتن اين موضوع با دوستان و آشنايي آنها با اين بيماري است.

اگر به هر دليلي اين آشنايي در فاصله كوتاهي پس از تشخيص ديابت صورت نگيرد، بيان آن در آينده بسيار دشوار خواهد بود مطرح كردن اين بيماري با ديگران يكي از نكات بسيار مهم در پذيرش ديابت توسط بيمار است. مصرف شيريني‌ها تأثيري در بروز ديابت نوع 1 كودكان و نوجوانان ندارد. والدين كودكان مبتلا بيشتر اوقات فكر مي‌كنند كه اگر كار خاصي انجام مي‌دادند يا كارهايي را انجام نمي‌دادند، فرزندشان هرگز گرفتار اين بيماري نمي‌شدند؛ در حالي كه هيچ راهي براي پيشگيري از بروز ديابت نوع 1 در اين كودكان وجود ندارد. به كودك‌مان بياموزيم چگونه با بيماري ديابت خود، به بهترين نحو زندگي كنند.

بيماري ديابت كودك خود را تحت كنترل قرار دهيد

انگيزه شما براي دستيابي به ايده‌آل‌ترين شكل درمان ديابت، به شما كمك خواهد كرد تا مثل سابق فوتبال بازي كنيد، بدون افت شديد قند خون به مدارج بالاي علمي برسيد، شغلي كه مي‌خواهيد به‌دست آوريد و خيلي منظم زندگي كنيد. بيمار ديابتي بايستي با تسلط كامل متخصص بيماري خود شود تا با رضايت كامل خود را با شرايط احتمالي، تطبيق دهد. درگير شدن با بيماري و كسب دانش در مورد مراقبت از خود، اهميت بسياري دارد. از آنجا كه 24 ساعته بايد با ديابت زندگي كنيد، بسيار مهم است كه بتوانيد در سريع‌ترين زمان ممكن تصميم‌گيري كرده و با توجه به شرايط پيش‌آمده سبك زندگي و عادات خود را تغيير دهيد و به‌طور مطلوب بيماري را كنترل كنيد. بيماران جوان ديابتي بايد در حد امكان از ابتدا به فكر كنترل ديابت خود باشند و كودكان نيز قبل از رسيدن به بلوغ، دانش كافي در مورد ديابت به‌دست آورند.

به‌ هرحال ديابت مدام همراه شماست؛ اما مي‌توانيد تفاوت منطقي بين زندگي عادي روزمره و لحظات خوب موقعيت‌هاي ويژه ايجاد كنيد. بيشتر افراد (مبتلا يا غيرمبتلا به ديابت) به خود اجازه مي‌دهند كه در شرايط ويژه رفتاري داشته باشند كه مازاد بر برنامه روزمره بوده؛ اما خيلي هم براي سلامت‌شان ضرر نداشته باشد. اگر به تعطيلات يا اردوي مدرسه مي‌رويد، برنامه معمول شما با آنچه در منزل انجام مي‌دهيد، كمي تفاوت دارد. در چنين مواقعي هدف، كنترل دقيق قند خون نيست؛ ايده‌آل اين است كه شاد و باانگيزه در همه فعاليت‌هاي گروهي شركت كنيد. در واقع، افزايش سطح قند خون به ميزان اندك قابل قبول است، اما بايد مراقب بود كه اين افزايش جزئي بر سلامت كلي شما تأثير نگذارد. به عبارت ديگر، بهتر است در طول سال 350 روز كنترل خوب و 15روز كنترل نامطلوب داشته و در عوض از زندگي خود لذت ببريد تا اينكه 75 روز وضعيت متوسط و290 روز كنترل خوب داشته باشيد؛ ولي در كل سال احساس يأس و بيچارگي كنيد. بيشتر افراد سالم ترجيح مي‌دهند هنگام انجام كارهاي مهم، نظير امتحان يا مصاحبه شغلي، قند خونشان كمي بالاتر از حد طبيعي باشد. در شرايط خاص، پرهيز از افت قند خون مهم‌تر از كنترل خوب آن است.